Dzień Pojednania - Jom Kippur

Dzień Pojednania

Wyznaczony czas (hebr. Moed Jom Kippur)

Dzień Przebłagania - Sądny Dzień

Słowniczek

Drasz (midrasz) – Komentarz do Biblii lub do wersetu – także forma interpretacji.

Goim - dosł. narody (nie-Żydzi), w opracowaniu w znaczeniu uczniowie Jeszui z narodów (z pogan)

Haftora – fragment Tanach – zazwyczaj z ksiąg prorockich

Halacha - dosł. droga, sposób praktycznej interpretacji Tory

HaMaszijah - Ten Mesjasz (dosł. Pomazaniec), oryginalne brzmienie tytułu Chrystus.

Jom Kippur – pełna nazwa: Jom ha-Kippurim, Święto Pojednania lub Dzień Przebłagania

Jom Teruah - Dzień Trąbienia (biblijna nazwa). Wymowa Terua ze względu na “nieme h” niewymiawialne w języku hebrajskim h na końcu wyrazu

Jeszua - hebrajskie brzmienie imienia Jezus

Kappara - Przebaczenie

Majmonides - RaMBaM, Rabii Mosze ben Majmon (1135-1204), filozof, lekarz, autorytet halachiczny, komentator Talmudu, twórca 13 zasad wiary

Micwa (l. m. micwot) - przykazanie (przykazania)

Moed (l. m. moedim) - wyznaczony czas (wyznaczone czasy), znaczeniowo bliskie: święto (święta)

Rosz Haszana - dosł. Głowa Roku (tradycyjne określenie żydowskiego Nowy Roku)

Szacharit – Poranna modlitwa

Szofar - instrument sygnalizacyjny z rogu zwierzęcia koszernego (oprócz krowy)

Tanach – To tzw. Stary Testament składa się z Tory, Proroków I Pism

Teszuwa – (dosłownie powrót) - nawrócenie (całościowy proces: żalu za grzechy, zmiany myślenia i postępowania, zadość uczynienia ludziom za wyrządzone zło I powrót do Boga na warunkach nauki Tory)

Tora – dosłownie: nauka, instrukcja. Pierwszy desygnat; Zakon, Prawo (Mojżeszowe) zapisane w pierwszych (pięciu) Księgach Mojżeszowych. Drugi desygnat: Cała Biblia

Twila - zanurzenie, obmycie, często w znaczeniu chrzest, w opracowaniu obmycie rytualne przed moed

O ile nie zaznaczono inaczej, cytaty biblijne pochodzą z:

BW – Biblii Warszawskiej, 1998 r. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego

opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego, Warszawa, 1975 r.

BT – Biblia Tysiąclecia, Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich.

BJW – Biblia Jakuba Wujka, 1594-96 (1599) r.

BG – Biblia Gdańska, 1632 r.

Autor w swoich opracowaniach opiera się na tekstach w językach oryginalnych, dlatego niektóre wersety zostały zaczerpnięte z innych wydań Biblii, które zdaniem autora lepiej oddają w języku polskim oryginalne brzmienie wybranego wersetu:

Wstęp

Celem i funkcją świąt biblijnych (Moadim - wyznaczone czasy) jest wkomponowanie nas, ludzi bogobojnych w określony rytm biblijnych spotkań z WIEKUISTYM. Kalendarz świąt biblijnych to kalendarz wolności dla dzieci Bożych. A wolność dzieci Bożych w gospodarowaniu czasem jest wolnością wyboru, aby w “wyznaczonych czasach” (Moed/Moadim) oddawać się pod opiekę i błogosławieństwo NAJWYŻSZEGO. Wchodząc w Moadim rezygnujemy z naszego władania czasem, materią i naszym “ego”, a królowanie i władanie naszą duszą oddajemy Bogu. Cykl Moadim (Wyznaczonych czasów - Świąt) od modlitwy do modlitwy od Szabatu do Szabatu, od Pesach do Sukkot uczy nas życia rytmem Bożego czasu. Nie istnieje Moed (święto) oderwane od innych świąt biblijnych. Wszystkie Moadim są ze sobą powiązane i zazębione tworzą, progresywnie, rok liturgiczny. Wszystkie Moadim uczą nas prawidłowych relacji z Wiekuistym, uczą nas świętych relacji z naszym Adonaj. Uczą nas wdzięczności za każdy darowany odcinek czasu na tej ziemi i wyrażania tej wdzięczności wobec STWÓRCY. Pamiętać należy, że w Moadim jest zapisanych wiele szczegółów dotyczących naszego osobistego zbawienia, a także “odkupienia” i przyszłości Ludu Bożego. Wchodząc w święty czas (zachowując Moadim) wyrażamy wiarę i nadzieję na rychłe i pełne ich wypełnienie. Zdaję sobie sprawę z tego, że dla kogoś kto czyta takie opracowania, ale nie obchodzi Bożych Świąt, będzie ono niezrozumiałe a nawet dziwne, ale “jeśli nie skosztujesz – nie poznasz”. Przesłanie każdego Święta będzie pojmowane z każdym dniem głębiej, z każdym miesiącem inaczej, z każdym rokiem pełniej... Niepowtarzalny “klimat” każdego święta jest nie do opisania dla zwykłego człowieka, który wcześniej nie wszedł w Szabat, nie zakosztował tej Boskiej czasoprzestrzeni w obecności Wiekuistego, w błogim pokoju, wynikającym przede wszystkim z posłuszeństwa Słowu Adonaj, wkroczeniu na Jego Drogę I otrzymaniu od Wiekuistego przebaczenia wszystkich swoich grzechów. Kalendarz świąt biblijnych to kalendarz wolności dla dzieci Bożych. A wolność dzieci Bożych w gospodarowaniu czasem jest wolnością decyzji, aby w “wyznaczonych czasach” oddawać się pod opiekę i błogosławieństwo Najwyższego. Wolność dzieci Bożych wyprowadzonych z Egiptów (Egiptu Grzechu i Egiptu Niewoli) nie była i nie jest celem samym w sobie. Wolność dana nam przez Wiekuistego oznacza przyjęcie na siebie umowy zobowiązującej nas do życia zgodnie z Bożą instrukcją daną nam przez Mojżesza, z wyboru i pragnienia zbliżania się do Niego, z miłością ku Niemu, poprzez posłuszeństwo Jego SŁOWU w Duchu Mesjasza.

Celem poniższego opracowania jest wyeksponowanie święta biblijnego – Dzień Pojednania pod kątem treści, symboliki i wartości tego czasu. Pragnę także wskazać elementy Hallachy (drogi, procedury) postępowania w Moed Jom Kipur (Dzień Pojednania - wyznaczony czas spotkania z Bogiem). Wskazuje treść i "ducha" tekstów biblijnych dotyczących tego oddzielonego czasu oraz najpiękniejsze tradycje mędrców Judaizmu.

Uwaga:

Wszystkie wersety podane w opracowaniu wg adresów czytamy w całości bezpośrednio z Biblii, albowiem podany jest (czasami) tylko fragment wersetu ukazujący i podkreślający myśl i cel autora opracowania.

Jom Kipur - pochodzenie i znaczenie. Podstawa biblijna

Kpł/3 Mjż 16,29-34 W tym dniu bowiem zostanie dokonane przebłaganie za was, aby was oczyścić. Od wszystkich waszych grzechów będziecie oczyszczeni przed Panem

Kpł/3 Mjż 23,27-32 Dziesiątego dnia siódmego miesiąca jest Dzień Przebłagania. Będzie to dla was zwołanie święte. Będziecie pościć i będziecie składać Panu ofiary spalane

Lb/4 Mjż 29,7 W dziesiątym zaś dniu tego siódmego miesiąca będziecie mieli uroczyście ogłoszone święto i będziecie pościć. Nie będziecie wykonywać żadnej pracy.

Jom Kipur to Dzień Pojednania z Bogiem. Hebrajskie słowo "kippur" pochodzi od słowa "kappara", co oznacza: "przebaczenie". Jom Kipur (pełna nazwa: Jom ha-Kippurim, Święto Pojednania lub Dzień Przebłagania) zaczyna się jak podaje Biblia wraz z dziesiątym dniem siódmego miesiąca (Tiszri/Etanim). Poprzedza go Erew Jom Kipur - dzień przeznaczony na ostateczną analizę swojego postępowania w minionym roku. Proces Teszuwy (skruchy i wyznania win) przebiegał przez dziesięć dni pomiędzy pierwszym dniem (Jom Terua) aż do Jom Kipur (TE Dziesięć Dni Skruchy nazywamy w hbr. Aseret Jemaj Teszuwa), a dziesiąty dzień miesiąca tiszri stanowi jego podsumowanie. Wyrażenie Jom Kipur znaczy po hebrajsku "dzień przebaczenia". Ale “intrygującą ciekawostką” jest, że w Torze nie ma wyrażenia Jom Kippur. W Torze Jom Kippur nazywa się Jom Hakipurim - dzień przebaczeń (liczba mnoga). Fakt, iż słowo to występuje w liczbie mnogiej, jest bardzo ciekawy i zarazem niosący informację, że przebaczenia są “mnogie” i następuje w relacji człowiek – człowiek oraz człowiek – Bóg. W tym dniu mamy, po dokładnej Teszuwie, możliwość otrzymania kompletnego przebaczenia - po hebrajsku kappara - za całe zło, które uczyniliśmy w poprzednim roku. Jom Terua i Jom Kippur to dwa ściśle powiązane ze sobą święta. Te dwa święta stanowią ramy dla odbywającego się corocznie Sądu Bożego 1 Ptr 4,17 Nadszedł bowiem czas, aby się rozpoczął sąd od domu Bożego; a jeśli zaczyna się od nas, to jakiż koniec czeka tych, którzy nie wierzą ewangelii Bożej?

Dzień sądny Jom Kippur jest “cieniem” sądu świata, który nastąpi dla całej ludzkości. My, uczniowie Mesjasza już dzisiaj “OSĄDZAMY SIĘ” w do życia wiecznego. To jest bardzo ważna kwestia na wagę życia wiecznego. Przez dziesięć dni stoimy przed Wiekuistym, aby w Dzień Przebłagania, Dzień Sądu uzyskać ułaskawienie od wszystkich grzechów naszych. Tu chodzi o nasze życie wieczne w “Domu Ojca” o co błagamy TU i TERAZ.

Flp 2,12-15 z bojaźnią i ze drżeniem zbawienie swoje sprawujcie (…) abyście się stali nienagannymi i szczerymi dziećmi Bożymi bez skazy

Tak, jak na święto Dzień Trąbienia, tak i teraz ubieramy się (o ile to możliwe) na biało. Biel naszego ubrania jest symbolem i wskazaniem na czyste sumienie przed Bogiem i ludźmi. Czyt. Ap 19,8 „a bisior oznacza sprawiedliwe uczynki świętych”. Biel naszego ubrania jest fizycznym znakiem duchowej rzeczywistości. Jest symbolem naszego pojednania z bliskimi i uzyskaniem od nich wybaczenia.

Wszystkie czynności, które są zabronione w Szabat, są zakazane również w Jom Kippur. Przygotowania do Jom Kippur i zachowanie “wymiaru” tego moed jest szczególnie ważne i na wagę życia wiecznego ponieważ napisano po pierwsze:

Kpł/3 Mjż 23,29-30 Każdy zaś, kto się nie ukorzy w tym dniu, będzie wytracony ze swojego ludu, Każdego, kto w tym dniu wykonywać będzie jakąkolwiek pracę, wytępię spośród jego ludu

po drugie: 1 J 4,10 Na tym polega miłość, że nie myśmy umiłowali Boga, lecz że On nas umiłował i posłał Syna swego jako ubłaganie za grzechy nasze.

“Oddanie Krwawe” Mesjasza obliguje nas do wdzięczności, miłości i sumiennego wypełnienia wszystkich spraw związanych z tym świętem. Pierwszą i podstawową sprawą jest post. Post Jom Kipur nakazany przez Boga jest jedynym postem jaki nakazuje Tora. Wg tradycji zaczyna się na godzinę przed zachodem słońca rozpoczynającym święto i trwa do pojawienia się na niebie pierwszych gwiazd następnej nocy. Nie wolno wtedy jeść ani pić. Nie wolno się myć (wyjątek rano i po skorzystaniu z toalety). Nie wolno stosować żadnych kosmetyków. Nie wolno nosić skórzanego obuwia lub obuwia, którego jakiś fragment jest zrobiony ze skóry. Nie wolno mieć kontaktów seksualnych. Z postu zwolnione są kobiety w ciąży, starcy, ludzie chorzy i dzieci w wieku przed bar/bat micwa (przed 12-stym rokiem dziewczynki i przed 13-stym rokiem życia chłopcy). Ograniczenia w zakresie postu mogą ulec zawieszeniu w przypadku konieczności ratowania życia.

Uwaga autora opracowania: Ograniczenia wyżej podane nie są celem same w sobie. Post nie jest celem tego wielkiego dnia, ale symbolem odwrócenia się od wszystkiego co materialne, codzienne i świeckie. A zwrot ku temu co podniosłe, duchowe i co Boże. Nie można ograniczeń postnych (tradycyjnych) traktować w legalistyczny sposób. W sprawie postu, każdy wierzący (zwolennik “DROGI” Adonaj wg Dz 9,2) sam ustala jak ma pościć, jak się ubierać, co czynić aby organizm nie szwankował (Nie zawsze można pościć całkowicie – czasami trzeba uzupełniać płyny i pić wodę lub gorzką herbatę)

Jom Kippur jest kulminacją świętych zgromadzeń w ciągu całego liturgicznego roku. Jom Kippur nazwany jest w Torze Szabatem Szabatów i Dniem wielkiej pokory serca. Podczas moed Jom Kipur, jeśli jest to możliwe, odbywają się trzy zgromadzenia.

Pierwsze (zwane jako Kol Nidrej) jest w czasie przed i podczas zachodu słońca poprzedzającego Jom Kipur.

Drugie (Szacharit Jom Kipur) rano tak jak w Szabat.

Trzecie (zwane Neila) wieczorem na zakończenie Jom Kipur to znaczy przed i w czasie zachodu słońca (kiedy słońce jest nad drzewami);

Jom Kipur to dzień najdłużej trwających modlitw w zgromadzeniu. Modlitwa wyrażona w symbolu zapachu płynącego z ołtarza kadzidlanego jest głównym oddaniem w ten wielki dzień czytaj:

Lb/4 Mjż 29,7-8 I złożycie na ofiarę całopalną, woń przyjemną dla Pana

Oz 14,1-9 Weźcie ze sobą słowa skruchy i nawróćcie się do Pana! Mówcie do niego: Odpuść nam wszelką winę i przyjmij naszą prośbę, a my złożymy ci w ofierze owoce naszych warg!

Praktycznie przez cały dzień trwają nabożeństwa i modlitwy w Świętym Zgromadzeniu. Pierwsza modlitwa zaczyna się jeszcze przed zachodem słońca. Jest to Kol nidrei. Dlatego ta noc nazywa się Noc Kol nidrei. Kol nidrej (wszystkie przysięgi) to oświadczenie, w którym znajduje się prośba o unieważnienie przysiąg, jakie nie zostały dotrzymane w ostatnim roku. Oczywiście mówimy w modlitwie (Kol Nidrej) o naszych prywatnych przyrzeczeniach i przysięgach wobec ludzi, a także (i przede wszystkim) o ślubach, których nie dotrzymaliśmy wobec Boga. Przepraszamy Wiekuistego za wszystkie nasze prywatne śluby i zobowiązania których nie dotrzymaliśmy.

Warto wiedzieć o historii powstania modlitwy Kol Nidrej. Modlitwa ta została zapoczątkowana przez “Marranos” (Marranos to żydzi hiszpańscy, którzy siłą I pod grożbą kary śmierci, byli zmuszani do przyjmowania chrześcijaństwa). Marranos na zewnątrz zachowywali się jak chrześcijanie, lecz w ukryciu praktykowali Judaizm. Jom Kippur był jedynym dniem, kiedy narażając własne życie, przychodzili do synagogi, aby przed Wiekuistym unieważnić złożone przed chrześcijanami przysięgi, którymi związali się nie z własnej woli i przeprosić Boga za to, że publicznie nie zachowują się jak Żydzi.

Modlitwa Kol Nidrej wyraża głęboką świadomość faktu, że człowiek nigdy nie jest w stanie w pełni dotrzymać zobowiązań, obietnic i ślubów złożonych Bogu. (Te śluby, obietnice dotyczą naszych relacji z Bogiem np. Obietnica nie czynienia “pewnego” grzechu.) W modlitwie Kol Nidrej człowiek świadomy swej grzeszności i ułomności staje przed Wiekuistym w pokorze, potrzebuje Jego łaski i Jego przebaczenia dla niedotrzymanych zobowiązań.

Mt 5,33-37 Słyszeliście także, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu przysiąg swoich (…) Niechaj więc mowa wasza będzie: Tak - tak, nie - nie, bo co ponadto jest, to jest od złego (To jest Tora, nauka Mesjasza)

W Jom Kippur wymagane są żal za grzechy, wyznanie grzechów i decyzja niegrzeszenia

1. Kol Nidrej (aram. "wszystkie ślubowania"). Modlitwa ta, będąca jedną z najświętszych żydowskich modlitw, jest prośbą o unieważnienie ślubów złożonych Bogu (nieświadomie, nie w pełni władz fizycznych, umysłowych lub pod przymusem).

2. Żal i skrucha za grzechy przeszłości (J 16,8 A On, gdy przyjdzie, przekona świat o grzechu i o sprawiedliwości, i o sądzie; To Ruach Boży uświadamia nas o naszych grzechach)

3. Wyznanie grzechów przed Wiekuistym i decyzja o nie grzeszeniu, która to decyzja jest postanowieniem “czystego” życia (bez grzechów) w przyszłości.

W tej uroczystej atmosferze skruchy, pokuty i oczyszczenia, śpiewane są hymny wyrażające ludzką niedoskonałość i bezmiar Bożego miłosierdzia

Fragmenty do odczytania na Jom Kippur Rano:

1. Kpł/3 Mjż 16r. (Opis służby arcykapłana w świątyni podczas Jom Kippur).

2. Lb/4 Mjż 29,7-11. (źródło powstania święta)

3. Iz 57,14 – 58,14 (Prorok mówi, że prawdziwa pokuta to rzeczywista przemiana człowieka, a rzeczywista skrucha owocuje dobrocią dla bliźnich)

Po południu:

4. Kpł/3 Mjż 18r (Tu omawiany jest ważny temat świętości małżeństw oraz rodziny i różne aspekty dotyczące czystości małżeństwa oraz nadużyć z tym związanych).

5. Haftora - Księga Jonasza (Mówi ona o pokucie całego miasta. Księga ta udowadnia, że skrucha i pokuta przed Wiekuistym zawsze jest możliwa (dla wszystkich - także z Goim) i przynosi łaskę

Ostatnią modlitwą na godzinę przed zachodem słońca - którą należy odmawiać, gdy słońce znajduje się na wysokości wierzchołków drzew - jest Neila (zamykanie). Modlitwa Neila jest to punktem kulminacyjnym Jom Kippur. To prośba o pomyślny wyrok od Boga, w momencie, gdy zamykane są bramy niebios. W ostatniej godzinie tego świętego dnia nastaje chwila przebaczenia i przypieczętowania sentencji tego najwyższego z sądów. Po raz ostatni człowiek porzuca swoją dumę, przyznaje się do niewiedzy, grzeszności i pustki bez Boga. Po raz ostatni błagamy o wysłuchanie modlitw i prosimy, aby Adonaj odpowiedział na nasz akt Teszuwy (nawrócenia i powrotu)

Warto modlić się tekstami Słowa Bożego Mich 7,18-20 Któż jest, Boże, jak Ty, który przebaczasz winę, odpuszczasz przestępstwo resztce swojego dziedzictwa, który nie chowasz na wieki gniewu, lecz masz upodobanie w łasce? Znowu zmiłuje się nad nami, zmyje nasze winy, wrzuci do głębin morskich wszystkie nasze grzechy. Ty okażesz wierność Jakubowi, łaskę Abrahamowi, jak pod przysięgą obiecałeś naszym ojcom za dawnych dni.

Tytus 3,4-6 Ale gdy się objawiła dobroć i miłość do ludzi Zbawiciela naszego, Boga, zbawił nas nie dla uczynków sprawiedliwości, które spełniliśmy, lecz dla miłosierdzia swego przez kąpiel odrodzenia oraz odnowienie przez Ducha Świętego, którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa, Zbawiciela naszego, abyśmy, usprawiedliwieni łaską jego, stali się dziedzicami żywota wiecznego, którego nadzieja nam przyświeca.

Ps 85,1-14 Odpuściłeś winę Ludu Swego..

Oraz można się modlić psalmami zwłaszcza tzw. Hallel czyli psalmy od 113 do 118

Modlitwa nie będzie miała sensu, jeżeli będziemy recytować ją bez “ducha” i tzw. “Kawany”. Kawana oznacza m.in. Intencje, uwagę, cel, oddanie i koncentracje uwagi podczas modlitwy

Niechaj każdy usłyszy i zapamięta w sercu Słowo Adonaj: Iz 44,22 (BT) Usunąłem twe grzechy jak chmurę i twoje wykroczenia jak obłok. Powróć do Mnie, bom cię odkupił.

Oz 14,1-9 Weźcie ze sobą słowa skruchy i nawróćcie się do Pana! Mówcie do niego: Odpuść nam wszelką winę i przyjmij naszą prośbę, a my złożymy ci w ofierze owoce naszych warg!

Niech Adonaj błogosławi cię i strzeże: niech to będzie Twoją wolą

Niech Adonaj rozjaśni nad tobą swoje oblicze i niech zmiłuje się nad tobą: niech to będzie Twoją wolą

Niech Adonaj zwróci Swoje Oblicze ku tobie i obdarzy cię pokojem: niech to będzie Twoją wola.

Błogosławiony jesteś Ty, Adonaj, Bóg nasz, Król wszechświata, że dałeś nam dożyć i utrzymywałeś nas i doprowadziłeś nas do tego czasu!

Długi, pojedynczy dźwięk (Tekija) szofaru kończy moed Jom Kippur.

(Piękne modlitwy na czas Jom Kipur można znaleźć w Modlitewniku Żydowskim)

autor opracowania: Piotr Fras