Zrozumieć List do Galacjan – cz. 2

Ga 1,13-14 BT "Słyszeliście przecież o moim postępowaniu ongiś, gdy jeszcze wyznawałem judaizm, jak z niezwykłą gorliwością zwalczałem Kościół Boży i usiłowałem go zniszczyć, jak w żarliwości dla judaizmu przewyższałem wielu moich rówieśników z mego narodu, jak byłem szczególnie wielkim zapaleńcem w zachowywaniu tradycji moich przodków".

Apostoł Paweł już w pierwszym rozdziale listu do Galacjan serwuje wiele pojęć trudnych do zrozumienia dla przeciętnego czytelnika. Po przekleństwie rzuconym na rzeczników innej,

nie apostolskiej, ewangelii (czyt. Artykuł list do Galacjan cz. 1) pisze o swojej gorliwości,

jaką miał w "żydostwie" i dla Judaizmu. Kolejny trudny i w dodatku źle przetłumaczony tekst.

Na podstawie tego wersu (bez uszanowania kontekstu) wielu chrześcijan i wielu chrześcijańskich teologów twierdzi, że apostoł Paweł porzucił swoich braci Żydów i Żydostwo oraz jednoznacznie odseparował się od Judaizmu . I stał się chrześcijańskim doktorem czy też profesorem teologii. Aby dobrze zrozumieć poselstwo Saula z Tarsu do Galacjan, musimy sobie wyjaśnić wiele pojęć jakim posługuje się ten rabin mesjański. A także musimy zapoznać się ze stosunkiem Pawła do "żydostwa" i Judaizmu jaki jest wyeksponowany w Nowym Testamencie.

W tekście oryginalnym, który został przełożony na "żydostwo" i "judaizm" pojawia się termin "Ioudaismos", który jest użyty tylko raz w Nowym Testamencie i właśnie tutaj, w liście do Galacjan. Jest tylko jeden poprawny przekład tego wersu i tego terminu na język polski,

a mianowicie przekład D. Sterna

Ga 1,13 (D. Stern) "Gdy wyznawałem tradycyjny Judaizm"

Zacznijmy od pytania - co to jest Judaizm?[1] Odpowiedź jest zależna od naszego interlokutora.

I tak Judaizm dla przeciętnego chrześcijanina będzie religią Żydów. To słownikowa definicja, która nic nam nie mówi. Sami Żydzi nigdy nie powiedzą, że Judaizm jest ich religią. Najprostszą definicją Judaizmu dla Żyda będzie fakt, że Judaizm to Życie wg Tory. Bo dla większości Żydów Judaizm nie jest religią, Judaizm to życie według Tory.

A co to jest Tora? I teraz zaczynają się schody dla wielu ludzi . Bo dla chrześcijan Tora to tylko pięcioksiąg Mojżesza i tylko w jej prawnym elemencie. A w tym miejscu każdy Żyd zaprotestuje

i powie, że to fatalne i głębokie zubożenie Tory. Dla każdego Żyda Tora to pojęcie złożone obejmujące Torę pisaną i Torę ustną zredagowaną w Talmudzie. Dla Judaizmu ortodoksyjnego "Torą" będą także wszystkie komentarze rabiniczne na przestrzeni wieków i wielcy komentatorzy tacy jak m.in. "Raszi" czy „Mosze Ben Majmon” znany nam jako Majmonides.

Aby dobrze zrozumieć list do Galacjan już niejako na "wstępie" musimy zapoznać się bliżej zarówno z osobą apostoła Pawła, jak i terminami jakimi się posługuje na kartach Nowego Testamentu. Aby dobrze zrozumieć Szaula z Tarsu trzeba nam się zapoznać z jego życiem,

a także z jego stosunkiem do Judaizmu i tradycji zarówno przed "nawróceniem" jak i po.

Podstawowe fakty dotyczące apostoła Pawła

Saul urodził się w Tarsie, w stołecznym mieście Cylicji, między ósmym a dziesiątym rokiem n.e.[2] Jeszua objawił się mu na drodze do Damaszku w latach 34-36. W chwili spotkania ze zmartwychwstałym Jeszua miał około 25 lat. (czyt. Ga 1,12)

Objawienie na drodze do Damaszku było przełomowe w życiu Saula z Tarsu, ale nie pozbawiło go podstawowych wartości Judaizmu.

Dz 23,6 BT: "Jestem faryzeuszem, bracia, i synem faryzeuszy, a stoję przed sądem za to,

że spodziewam się zmartwychwstania umarłych"

Spróbujmy oddalić nasze złe skojarzenia związane z nazwą faryzeusz[3] i na początku zadajmy pytanie. Kim byli i skąd się wyłonili faryzeusze? Faryzeusze[4] jako osobne stronnictwo wyłonili się na arenie dziejów z ruchu Żydów pobożnych (chasydim). Miało to miejsce gdzieś na początku okresu hasmonejskiego w II w p.n.e. W swym łonie czy też ruchu gromadzili się Izraelici ze wszystkich warstw społecznych, ale w późniejszym czasie daje się zauważyć silny wpływ inteligencji.

Nazwa faryzeusze (po hebrajsku: P/ruszym) ma dwa zasadnicze znaczenia, zależne od wymowy tego słowa w języku semickim. Można to słowo czytać p/ej/ruszim co się tłumaczy: objaśnienia, komentarze. W tym wypadku oznaczałoby ludzi żyjących wg zasad prawa Bożego uzupełnionego przez komentarze czyli Torę ustną. W drugim znaczeniu można to słowo czytać p/a/ruszim, co oznaczałoby ludzi odosobnionych lub odłączonych. Nazwa ta w swym głębszym znaczeniu nawiązuje do separacji od tych Izraelitów, których wierzenia i zwyczaje skażone były wpływami niewoli babilońskiej, czy też bałwochwalstwem ludów ościennych. Ale od kogo lub od czego faryzeusze czuli się oddzieleni?

Istotą ich separacji były zasady narodowo-religijne, a tylko w następstwie społeczno-polityczne. Uważali się za oddzielonych od wszystkiego, co nie było żydowskie, a tym samym było bezbożne i nieczyste, ponieważ Judaizm, Tora ustna i pisana oraz czystość legalna były dla nich pojęciami, których praktycznie nie można było rozdzielać. Co miało być normą dla faryzeuszy?

O ile Saduceuszom wystarczyła TORA - prawo pisane, to faryzeusze twierdzili, że prawo pisane jest tylko częścią i to bynajmniej nie najważniejszą statutu narodowo-religijnego. Za drugą część statutu uważali Torę ustną ze ściśle opracowanym systemem wskazań praktycznych odnoszących się do najróżniejszych dziedzin życia społecznego i religijnego. Gorliwość faryzeuszy szła we wszystkich kierunkach życia religijnego. Zabiegali oni, aby sprawowanie kultu i składanie ofiar w świątyni Jerozolimskiej było przestrzegane w najdrobniejszych szczegółach

i subtelnościach. Z nie mniejszą troską dbali o naukę i oświatę religijną. Gorliwie strzegąc prawa

i tradycji bacznie kontrolowali wszelkie nowości w życiu religijnym. Świadectwo biblijne dotyczące: Jana Chrzciciela, Jeszua z Nazaretu i później apostołów jest tu nader wymowne. Wypaczenia szlachetnej gorliwości faryzejskiej spotkać również można w literaturze talmudycznej, gdzie margines tego ruchu, ludzi wątpliwej moralności nazywa się „cwojim” tzn. zafarbowany, zapudrowany.

Mottem dla życia i postępowania faryzeuszy był tekst biblijny.

Ps 69,10 "Gorliwość o dom Twój mnie pożera"

Hasło naczelne wszystkich frakcji faryzejskich przyświecało Saulowi z Tarsu przez całe życie, także po nawróceniu. Parafrazując tekst biblijny można powiedzieć, że w żarliwości o Lud Boży przewyższał wielu sobie współczesnych. Pisząc o Pawle, który był gorliwy w misji i głoszeniu ewangelii trzeba nam podkreślić, że był faryzeuszem przez całe swoje życie aż do śmierci. Trzeba tu też zaznaczyć i podkreślić, że był wykształconym Paruszem czyli Faryzeuszem.

Dz 22,3 (BT) "Ja jestem żydem urodzonym w Tarsie w Cylicji. Wychowałem się jednak w tym mieście, u stóp Gamaliela otrzymałem staranne wykształcenie w prawie ojczystym".

Co to znaczy być wykształconym w prawie ojczystym? Wykształcenie w "prawie ojczystym" to wykształcenie wg Tory pisanej i Tory ustnej, według której obowiązuje szczególna Halacha[5].

Co to jest Halacha? Halacha często jest tłumaczona jako "Żydowskie Prawo" chociaż dosłownie znaczy ścieżkę lub drogę. Warto tu nadmienić, że Kościół Katolicki ma też swoją halachę w postaci prawa Kanonicznego. Także kościoły protestanckie mają swoje halachy

w postaci zbioru praw i obowiązków w Kościele.

Pisząc o wykształceniu apostoła Pawła w "prawie ojczystym" musimy zauważyć, że było to wykształcenie na fundamencie Tory pisanej, jak też Tory ustnej. A pisząc o rektorze uczelni Saula z Tarsu warto odnotować, że Gamaliel był rektorem uczelni reprezentującej liberalny nurt Hillela. Jego pierwszego uczczono honorowym wyróżnieniem, nazywając go RABBAN (nasz mistrz). Przedtem słynnych z nauki mistrzów zwano RAB (mistrz), lub RABBI (mój mistrz). Ten wybitny faryzeusz/Parusz pierwszego wieku zapisał się chlubnie także na kartach Pisma Świętego

(Dz 5r.), kiedy to dał świadectwo swej roztropnej mądrości broniąc apostołów od niechybnej śmierci. U stóp tego właśnie Gamaliela wykształcił się Saul z Tarsu, bliżej nam znany jako apostoł Paweł.

W pierwszym wieku naszej ery istniały dwa główne nurty faryzejskie, reprezentowane z jednej strony przez Hillela, z drugiej przez Szammaja. Hillel, który był uosobieniem miłości i łagodności do historii zapisał się, między innymi stworzeniem siedmiu reguł interpretacyjnych, jak też anegdotycznym wykładem prawa. Szeroko znana jest wypowiedz, którą dał pewnemu cudzoziemcowi chcącemu się nauczyć całego prawa w czasie, w jakim utrzyma się stojąc na jednej nodze. Hillel odpowiedział: Nie czyń drugiemu, co tobie nie miłe. Oto całe prawo. Wszystko inne jest tylko uzupełnieniem. Idź i naucz się tego. Kiedy mowa jest o łagodnym Hillelu i surowym Szammaju nie należy tych określeń brać dosłownie w dzisiejszym tego słowa znaczeniu. Dla przykładu: Kura zniosła jajko w Szabat, nie tylko, Szammaj ale i Hillel zgadzali się na to, że jajka z powodu, którego prawo odpoczynku zostało złamane spożywać nie należy.

Co zrobić jednak, jeśli jajko noszone przez szabat kura zniosła następnego dnia po szabacie? Rzecz niewiarygodna, ale surowy Szammaj pozwalał spożyć takie jajko – to była jego Halacha/droga. Natomiast łagodny Hillel zabraniał tego stanowczo. Jeszcze jeden przykład

z życia małżeńskiego. Według Pentateuchu (pięcioksiąg Mojżesza) mąż mógł dać żonie list rozwodowy i pozbyć się jej z domu. Dobrze! Ale dla jakiej przyczyny? – pytali uczniowie szkół Hillela i Szammaja. I gdy surowy Szammaj wymagał przyczyny bardzo poważnej – moralnego wykroczenia przeciwko prawu Bożemu. Łagodnemu Hillelowi wystarczyła przyczyna daleko mniejsza i prozaiczna np. Przypalenie potrawy.

Judaizm, to jak wcześniej napisałem, życie wg Tory. W pismach Nowego Testamentu można wyraźnie przeczytać wg jakiej Tory żył Paweł. Dzieje Apostolskie opisują jak Paweł składa

i wypełnia ślub nazireatu (czyt. Dz. 21,20-24), a także to Dzieje Apostolskie świadczą jaką halachą żył apostoł Paweł

Dz. 24,14 BT "To jednak wyznaję przed tobą: Według drogi, nazywanej przez nich sektą, służę Bogu moich ojców, wierząc we wszystko, co napisane zostało w Prawie i u Proroków".

W tym wersie jednoznacznie widać, że apostoł Paweł żyje wg Tory pisanej (czyt. Dz. 26,22)

Dz. 25,8 BT "Paweł bronił się: Nie wykroczyłem w niczym ani przeciwko Prawu żydowskiemu,

ani przeciwko świątyni, ani przeciwko cezarowi".

Tutaj już można zauważyć jak Paweł składa świadectwo, że w niczym nie naruszył

halachy Tory ustnej (Prawo żydowskie). (czyt. także Dz 28,17).

Analizując Pisma tzw. Nowego Testamentu możemy zauważyć, że Szaul czyli Apostoł

Paweł nie przestaje żyć wg Judaizmu, ale teraz w pojemności tego terminu jest

Judaizm Mesjański i Halacha (droga, protokół) Judaizmu Mesjańskiego. Apostoł Paweł

nie przestaje być paruszem (faryzeuszem), ale teraz jego gorliwość jest poświęcona

Mesjaszowi Jeszua i ewangelii o Królestwie Bożym. Ewidentnie widać jak apostoł Paweł

swoje życie prowadzi wg Tory pisanej i Tory ustnej, czyli wg rabinicznej ortodoksyjnej

halachy.

Tradycyjna teologia systematyczna chrześcijan nie jest w stanie pogodzić żydowskiego stylu życia apostoła Pawła z jego nauczaniem kierowanym do pogan. Tymczasem różnica pomiędzy „dwoma Pawłami” jest pochodną decyzji podjętych na pierwszym spotkaniu sanhedrynu Mesjańskiego w Jerozolimie (czyt. Dz 15,19-21). To właśnie na tym pierwszym spotkaniu sanhedrynu apostołów ustalono podstawową halachę dla nowo nawróconych z pogan.

Nowy Testament a Tora ustna

Pierwszy przykład

Mt 5,43 "Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a nieprzyjaciela swego będziesz nienawidził".

Ewangelia wg Mateusza ewidentnie sprawozdaje jak Jeszua mówi o Torze ustnej. Skąd takie wnioski? Bo po pierwsze Tora pisana nigdy i nigdzie nie mówi o nienawiści do kogokolwiek

(sic! czyt. Kpł/3 Mjż 19,18) . I po drugie zwróćmy uwagę na termin "słyszeliście". Tora pisana znana była z czytania, a Tora ustna ze słyszenia.

Mt 12,5 "Albo czy nie czytaliście w zakonie, że w sabat kapłani w świątyni naruszają sabat,

a są bez winy"? (cytat Lb/4 Mjż 28,9)

Czy czytając Torę pisaną czytaliśmy o nienawiści do drugiego człowieka? To retoryczne pytanie. To tylko Tora Ustna nakazywała nienawidzić tych, którzy są obcy. To Tora Ustna ściśle wiązała Izraelitę - kiedy i co może mówić kiedy przebywać z obcym. Tora Pisana nigdy nie zawierała nienawiści do obcego. Tora pisana jest pełna tekstów, które nakazują miłość do obcego przybysza cudzoziemca. Nakazuje miłość do wdowy i sieroty. W Pismach Nowego Testamentu daje się zauważyć istnienie „dwóch Tor” czyli Tory pisanej i Tory ustnej. Podkreślam, kiedy Jeszua mówi "słyszeliście, że macie nienawidzić" jest tutaj ewidentnie mowa o Torze Ustnej. Drugi sygnał o Torze Ustnej jest w Dziejach Apostolskich Celowo nakreślam dwa fragmenty o Torze ustnej (jest ich więcej), aby artykuł był w "duchu" Tory pisanej gdzie zawsze na zeznaniu dwóch świadków cała sprawa się opierała. (czyt. Pwt/5 Mjż 17,6; oraz 19,15)

Drugi przykład

Dz 10,28 "i rzekł do nich: Wy wiecie, że dla Żyda przestawanie z ludźmi innego plemienia

lub odwiedzanie ich jest niezgodne z prawem; lecz Bóg dał mi znak, żebym żadnego człowieka nie nazywał skalanym lub nieczystym"

Apostoł Piotr cytuje Torę ustną zredagowaną później w Talmudzie[6], ale cytowana Tora ustna była nadinterpretacją Tory pisanej, która miała w intencji uświęcenie narodu Izraela. Tora pisana zabraniała zawierać przymierza z ludami pogańskimi (czyt. 2 Mjż 34,12-14) także zabraniała postępować wg ustaw pogańskich (czyt. 3 Mjż 20,23; oraz 5 Mjż 18,9), ale nigdy Tora pisana nie zabraniała kontaktów z Nie-Żydami w tak precyzyjnym zapisie, jak to jest zapisane w Talmudzie. Na marginesie: Przepisy, które oddzielają Izraela od pogan, nie mają już dziś zastosowania wobec wierzących pochodzenia pogańskiego. Ich celem było utrzymanie świętości narodu żydowskiego (Wj/2 Mjż. 34,12-16), a skoro poganie wybrali podążanie za Bogiem i życie

w świętości Tory pisanej, zostali włączeni do ludu Bożego. Przebywanie z nimi nie kala już Żydów Mesjańskich, ponieważ zostali oni oczyszczeni przez Boga i teraz stanowią jedno wraz

z żydowską "resztką" wierzących. Te dwa sygnały o Torze Ustnej niech nam będą ewidentnym zapewnieniem, że Słowo Boże "Nowego Testamentu" pozwala rozróżniać gdzie jest mowa o Torze Pisanej, a gdzie jest mowa o Torze Ustnej . To będzie nam bardzo potrzebne w dalszym studium Listu do Galacjan.

Ważne dla wszystkich wierzących

Przyjmijmy do serca fakt, że we wszystkich przypadkach oskarżeń przeciwników Jeszua

o łamanie Tory przez Niego, czy też przez Jego uczniów, chodzi o łamanie Tory ustnej czyli inaczej tradycji. Na przykład

Mt 12,2 "A gdy to ujrzeli faryzeusze, rzekli do niego: Oto uczniowie twoi czynią, czego nie wolno czynić w sabat"

Tora pisana pozwalała zrywać kłosy (czyt. Pwt/5 Mjż 23,25), ale Tora ustna w swej

"nadbudowie" precyzowała: Kiedy zrywasz kłosy czynisz pracę żniwiarzy, kiedy

zgniatasz ziarno jesteś winny pracy młockarzy. Wykonując to wszystko winien jesteś

pracy przygotowania posiłku w dzień szabatowy. Reasumując: Kto tej tradycji Tory

ustnej nie przestrzegał był potępiany i traktowany jako grzesznik

Mt 23,2-3 "Na mównicy Mojżeszowej zasiedli uczeni w Piśmie i faryzeusze.

Wszystko co powiedzieli czyńcie i zachowujcie"

Jak widać w tekście Jeszua zachęcał do stosowania Tory pisanej i Tory ustnej,

ale pod warunkiem by ta druga nie kolidowała z tą pierwszą. (Czyt. Mt 15r.; Mr 7r.)

W prawie wszystkich przypadkach, kiedy Nowy Testament używa terminu „prawo” (w starszych przekładach „zakon”) powinien być użyty zwrot TORA. Termin ten oznacza dosłownie nauka, instrukcja a w dalszej kolejności jako podzbiór może oznaczać kodeks prawny.

Nieznajomość terminu "Tora" oddanej w Nowym Testamencie i objętej wspólną nazwą „zakon” lub „Prawo” jest źródłem nieporozumień teologicznych i fałszywych, niezgodnych z prawdą Bożą, doktryn i dogmatów. Nieznajomość kultury Izraela z pierwszego wieku i „myśli hebrajskiej", (m.in. Tora pisana i Tora ustna) poprowadziła chrześcijan do stanowiska, w którym daje się zauważyć kolizje Nowego Testamentu ze Starym Testamentem.

Natomiast trzeba podkreślić, że w świetle Pism Nowego Przymierza (Nowy Testament) widzimy Saula z Tarsu, jak swoje życie prowadzi według Tory pisanej i ustnej. Ale przy tym warto zauważyć apostoł pogan nie narzuca ortodoksyjnej halachy (drogi) dla nawróconych z Narodów.

Dlaczego Paweł nie narzuca halachy Tory ustnej dla pogan. Bo w objawieniu na drodze

do Damaszku Jeszua osobiście mu to przykazał.

W świetle faktów wyeksponowanych w Pismach Mesjańskich (Nowy Testament) Szaul z Tarsu

to mesjański rabin, a nie chrześcijański doktor Teologii, jak to suponują co niektórzy. Paweł żyje jak Żyd, zachowuje się jak Żyd, żyje po żydowsku czyli wg Tory pisanej oraz halachy Tory ustnej zredagowanej ostatecznie w Talmudzie.

Ale co najważniejsze: nauczyciel pogan nie narzuca swojej halachy Judaizmu ortodoksyjnego dla ewangelizowanych pogan. Dlaczego? Aby po pierwsze, wierzący z Pogan już na początku drogi duchowej nie musieli nosić, niezrozumiałego dla nich "jarzma" Tory ustnej, której praktyka często rodziła mechaniczne, pozbawione miłości do Boga, praktyki religijne

Dziękuję wszystkim czytelnikom za zapoznanie się z pojęciami "Tory pisanej i ustnej" i terminami m.in. Judaizm, Halacha, Talmud itp. Znajomość tych zagadnień pozwoli nam zrozumieć zarówno treść listu do Galacjan, jak i na czym polega problem przekręcenia ewangelii. Pamiętajmy - Saul z Tarsu znany nam jako apostoł Paweł, to wykształcony na wyższej uczelni zwanej Jesziwą[7] pierwszy mesjański rabin wspólnot złożonych z Żydów i Nie-Żydów. Posługuje się w mowie

i piśmie typowymi terminami hebrajskimi, ale też używa w tekstach pisanych typowych figur retorycznych z Judaizmu. A co ważne i godne zapamiętania – Apostoł Paweł nie porzucił Żydów

i "Żydostwa". Nie przestał być paruszem (faryzeusz), ale teraz jego gorliwość faryzejska idzie

w dobrym kierunku głoszenia ewangelii dla wszystkich.

Opracował na podstawie własnego wykładu z dnia 25/01/2014 - Piotr Fras

Źródła

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych. Opracował Zespół Biblistów Polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich.

Wyd. Pallotinum Poznań - Warszawa 1980 Tzw. Tysiąclatka

Biblia to jest Pismo Święte Starego I Nowego Testamentu. Tzw. Nowy Przekład. Wyd. Towarzystwo Biblijne w Polsce

D. Stern pt. Komentarz Żydowski do Nowego Testamentu oficyna Wyd. "Vocatio"

[1]Źródło Internet : judaizm - mozaizm, wyznanie mojżeszowe, religia Żydów; także zespół wierzeń, wartości etycznych i postaw wynikający z tradycji i obyczajów narodu żydowskiego [2]Ks. prof. Eugeniusz Dąbrowski "Dzieje Pawła z Tarsu" - Warszawa "PAX" 1953r [3] Faryzeusz - Żródło Internet - Człowiek obłudny, fałszywy. Synonimy: hipokryta, fałszywiec, dwulicowiec. [4] Opracowane na podstawie Alan Unterman pt. "Żydzi, wiara i życie". Wyd. Łódzkie: Łódź 1989r [5] Żródło Internet - Halacha to nazwa prawa żydowskiego, obejmującego prawo biblijne, talmudyczne oraz późniejsze kodyfikacje (Szulchan Aruch) i responsa rabiniczne, a nawet lokalne tradycje. Halacha dotyczy przepisów kultowo-liturgicznych, pokarmowych – koszerność (kaszrut) – i różnych aspektów życia codziennego. [6]Talmud - Miszna-Traktat AWODA ZARA (kult bałwochwalców) np. wg. Rodziału 2: Żydom nie wolno pozostawać z Nie-Żydem sam na sam. Pozostawiać bydło w ich gospodzie, asystować przy porodzie, karmić ich piersią, robić z nimi interesy, pić ich mleka, czy wina, ani jeść ich chleba, oliwy czy też warzyw [7]Jesziwa, jesziba, jeszywa, jeszybot – rodzaj wyższej szkoły talmudycznej tylko dla mężczyzn. Dawniej pobierali w niej nauki chłopcy w wieku od 13 do dwudziestu kilku lat.